የመነኮሳት ሕይወት

የመነኮሳት ሕይወት

ምንም እንኳን የድንግልናና የምናኔ ኑሮ ቀደም ብሎ የተጀመረ ቢሆንም የምንኩስና መሥራችና አባት ቅዱስ እንጦንስ ነው፡፡ አባ እንጦንስ ግብፅ ውስጥ በምትገኝ ቆማ በምትባል ቦታ በ251 ዓ.ም ተወለደ፡፡ ወላጆቹ ሀብታሞችና ደጋግ ሰዎች ነበሩ፡፡ ከወላጆቹ ዕረፍት በኋላ የነበረውን ሀብት ለድሆች መጽውቶ መንኩሶ ብዙ ዓመት በብሕትውና ኖረ፡፡

በዚያን ጊዜ ብዙ ታምራትን ስለሠራ ሕዝቡ ግማሹ እሱን አይቶ ለማድነቅ የቀረው ደግሞ በእርሱ ጸሎት ለመፈወስ ወደነበረበት ቦታ ይጐርፍ ነበር፡፡ እርሱም በ356 ዓ.ም ዐረፈ፡፡

አባ ጳኩሚስ የተባለ ሌላው አባት በላይኛው ግብፅ ውስጥ ብዙ ገዳማትን በመሥራት የምንኩስናን ሕግና ሥርዓት በመወሰን ስለምንኩስና መስፋፋት ብዙ ደክሟል /290-347 ዓ.ም/፡፡ አንድ ቀን ወደ ዱር እንጨት ፍለጋ ሔዶ ሳለ የእግዚአብሔር መልአክ ተገለጸለትና እንደ አባቶቻችን ሐዋርያት የአንድነትን ማኅበር ለመሥራት መነኮሳትን እንዲሰበስብ አዘዘው፡፡ ብዙ አማኞች እየናፈቁት ማግኘት ያልቻሉትን ገዳማዊ ሕይወት ያገኙ ዘንድ ገዳም ለመመሥረት የሚስችለውንና የሚያስተዳድርበትን በነሐስ ላይ የተቀረጸ ሕግ ሰጠው፡፡ አባ ጳኩሚስም ከመልአኩ በተሰጠው ሕግ መሠረት የሚተዳደር ገዳም አቋቋመ፡፡ ይኸውም መነኮሳቱ ጠዋትና ማታ አብረው እንዲፀልዩ በአንድነት እንዲሠሩ ገቢና ወጪያቸው አንድ ላይ እንዲሆን በአንድነት እንዲመገቡ፣ ልብሳቸው አንድ አይነት እንዲሆንና እነዚህን የመሳሰሉትን ደንቦች አወጣላቸው፡፡ በዚህ መሠረት መነኮሳቱ የዕለት ምግባቸውን የሚያገኙት እየሠሩ ነበር፡፡ ከሴቶችም የምንኩስናን ሕይወት የጀመረች የአባ ጳኩሚስ እህት ማርያም ናት፡፡

ከዚህ በኋላ በ4ኛው መቶ ክ/ዘመን ጀምሮ ምንኩስና በግሪክ፣ በሮም፣ በሶሪያና በሌሎችም ሀገሮችም እየተስፋፋ ሄደ፡፡

የምንኩስናን ሕይወት ወደ ኢትዮጵያ ያመጡ በ5ኛው መቶ ክፍለ ዘመን በጉባዔ ኬልቄዶን /በሃይማኖት ስደት/ ምክንያት ከቁስጥንጥንያ፣ ከግብፅ፣ ከሶርያ፣ ከሮም፣ ከአንጾኪያ ወደ ኢትዮጵያ የመጡ ዘጠኙ ቅዱሳን መነኮሳት ናቸው፡፡ ምንኩስና ከተመሠረተ ጀምሮ በየጊዜው ሕዝቡ ታላላቆችም ሳይቀሩ ወደ ገዳማቱ እየሄዱ ይመነኩሱ ነበር፡፡

ነገር ግን ከ9ኛው መቶ ዘመን ጀምሮ በማኅበር ከሚኖሩት መነኮሳት መካከል ጥቂቶቹ ቀስ በቀስ ለብቻ በተለየ ቤት መኖር እያንዳንዱ መነኩሴ ለብቻ በፈለገበት ጊዜ መብላትና መተኛት ስለጀመረ በየገዳማቱ የመነኮሳቱ ኑሮ በማኅበር የሚኖሩትና ለብቻቸው የሚኖሩት ለሁለት ተከፈሉ፡፡

የድንግልና መሠረቱ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ «ስለ መንግሥተ ሰማያት ሰውነታቸውን ጃንደረባ ያደረጉ አሉና፤ መፈጸም የሚችል ግን ይፈጽም» ሲል የተናገረው የሕግ ቃል ነው፡፡ ማቴ. 19፡12

ወስብሐት ለእግዚአብሔር

/ምንጭ፦ 'የዛሬዋ ኢትዮጵያ በመጽሐፍ ቅዱስ' በዲ/ን አሐዱ አስረስ፣ ነሐሴ 1992 ዓ.ም/

ሁሉም በአግባቡና በሥርዐት ይሁን፡፡

                       ሁሉም በአግባቡና በሥርዐት ይሁን፡፡ /1ኛ ቆሮ.14፥40/

 

የአድዋ ድል መታሰቢያ ዕለት ነው፤ በጾም ወራት መንገድ ከመሔድም መጾም ይገባል ብዬ እኔ መንገደኛው ወደ መንፈሳዊ ጉባኤ ታደምሁ፡፡ ቀኑ ብሔራዊ በዓል በመሆኑ ሥራና ትምህርት ስለሌለ ጉባኤው በጊዜ እንዲጀመርና ብዙ ምእመናን እንዲታደሙ ምክንያት ሆኗል፡፡ ጉባኤው ከተጀመረ በመድረሴ የመጀመሪያው ትምህርት ወደ መጠናቀቁ ነበር፡፡ መርሐግብር መሪው ዐውደ ምሕረቱን እንደተረከቡና መዝሙር መዘመር እንደተጀመረ ግን ግራ የሚያጋባ ነገር ገጠመኝ፡፡

ዕልልታና ጭብጨባው ከዳር እስከዳር ያስተጋባ ጀመር፡፡ ግራ ገባኝ “ዐቢይ ጾም ገብቶ የለም እንዴ? …” አልኩኝ ለራሴ፡፡ አጠገቤ የነበረውን ሰው ቀስ ብዬ ጠየቅሁት “ምን ችግር አለው? ለእግዚአብሔር ክብር ነው!” አለና በእልህ የበለጠ ማጨብጨብ ጀመረ፡፡ በእጁ ጣውላ ይዞ የሚያጨበጭብ ይመስል ጭብጨባው በጣም ይጮኽ ነበር፡፡ በነገሩ ግራ መጋባቱን ያስተዋለው በቀኜ የተቀመጠ ጎልማሳ አንገቱን ወደ ጆሮዬ አስግጎ “ከሀገረ ስብከቱ እንዲጨበጨብና ዕልል እንዲባል ተፈቅዶአል!” አለኝ፡፡ ወዲያውም መርሐ ግብር መሪው “ምእመናን እርግጥ ነው ዐቢይ ጾም ቢሆንም ለእግዚአብሔር ክብር እልል በሉ፣ አጨብጭቡ፤ እስከ ሰሙነ ሕማማት ይቻላል!!” አያለ ማበረታቱን ቀጠለ፤ ከአንዳንድ አረጋዊያንና በሰል ካሉ ሰዎች በስተቀር ከታዘዝን ምን አስጨነቀን ያሉት ምእመናን “ፈቃድ የተሰጠውን እልልታና ጭብጨባ” አቀለጡት”፡፡

የእኔ ልብ ግን ጥያቄውን አላቁረጠም “ለእግዚአብሔር ክብር አጨብጭቡ የሚባለው ለምን ይሆን? አባቶቻችን በዐቢይ ጾም እልልታና ጭብጨባ እንዳይደረግ ሥርዓት የሠሩት ለእግዚአብሔር ንቀት ስለነበራቸው ነበር እንዴ? ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያንስ ያለ አንዳች አሳማኝና አስገዳጅ ሁኔታ ሰው ደስ ይበለው ተብሎ በፈቃድ መጣስ ይቻላል እንዴ? ከቅዳሴ በላይ እግዚአብሔር የሚከብርበት ልዩ ሥርዓት የለም፡፡ ታዲያ ቅዳሴ ላይ የቱ ጋር ነው “እልልታና ጭብጨባ ያለው? “ ጥያቄው በዚህ የሚያቆም አይደለም “ለእግዚአብሔር ክብር በሚል ሥርዓት መሻር ከተቻለ “ለእግዚአብሔር ክብር ብለን የምንበላው ምግብ ውስጥስ ትንሽ ቅቤ ጣል ቢደረግበት..? ለእግዚአብሔር ክብር..?” በሺህ ለሚቆጠሩ ዓመታት የነበሩት አባቶቻችን በዐቢይ ጾም ሳያጨበጭቡ፣ ሳያሸበሽቡ የኖሩት የእኛን ያህል ለእግዚአብሔር ክብር መስጠት ሳያውቁ ነበር?፣ ወይስ በእነዚያ ዘመናት የነበሩት አበው ፈቃድ መስጠትን ሳያውቁበት ቀርተው ነው? መርሐ ግብር መሪው እንደነገረን “እስከ ሰሙነ ሕማማት ድረስ ለእግዚአብሔር ክብር የሚጨበጨብ” ከሆነ በሰሙነ ሕማማትስ ለምን ይከለከላል? በሰሙነ ሕማማት ለእግዚአብሔር ክብር አይሰጥም እንዴ?” ይህን ጥያቄ ውስጤ ከመጠየቅ አላርፍ አለኝ እንጂ እኔ እንኳን በተሰጠው ፍቃድ ተጠቅሜ እልል ለማለት ፈቃደኛ ነበርሁ፡፡

በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ በዐቢይ ጾም ጭብጨባ መስማት ከተጀመረ ጥቂት ዓመታት ተቆጥረዋል፡፡ ሕዝበ ክርስቲያኑም ግራ በመጋባት ፈራ ተባ እያለ ሲያጨበጭብ ከራርሞ ነበር፡፡ አሁን አሁን ግን ግራ መጋባት እየቀረ ማጨብጨብም እየተለመደ መጥቷል፡፡ ለብዙ ዓመታት የቆየን ክርስቲያናዊ ትውፊት እንደ ዋዛ ማፍረስ ቢቻልም በቀላሉ የማይመለስ /unrepairable/ መሆኑ ግን መታወቅ አለበት፡፡ ነገር ግን ያፈረሰው አካል ሁል ጊዜ የታሪክ ተወቃሽ መሆኑ አይቀርም፡፡

በጉባኤው የታደምኩበት ዕለት የዓድዋ ድል ቀን መሆኑን ብዙ ነገር አስታወሰኝ፡፡ የዐድዋ አርበኞች የጦር ሜዳ ውጊያ አርበኞች ብቻ ሳይሆኑ ለሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን የመታመን አርበኞች ነበሩ፡፡ እንደ ሚታወቀው የዐድዋ ጦርነት የተካሔደው በዐቢይ ጾም ነበር፡፡ በዚህ ወቅት የኢትዮጵያ ወታደሮች ጾመው መዋጋት ስለሚከብዳቸው ሊቀ ጳጳሱ አቡነ ማቴዎስ እንዲፈቷቸውና ከጦርነቱ በኋላ እንዲጾሙ አጤ ምኒልክ ጠይቀው ነበር፡፡ ሊቀ ጳጳሱ ግን ይህንን ፈቃድ ለመስጠት እምቢ አሉ፡፡ /አንዳንድ ጸሐፍት ኢትዮጵያዊ ስላልሆኑ ነው ይላሉ/ በዚህ ጊዜ የቤተ ክርስቲያኒቱን ትእዛዝ ላለመተላለፍ ኢትዮጵያውያን እየጾሙ ተዋግተው ድል ነሡ፡፡ እንዲያው ለድምዳሜ ቸኮልክ አትበሉኝ እንጂ ለድሉ አንዱ ምክንያት ጾማቸው ነው ለማለት እገደዳለሁ፡፡ እነዚህ ወታደሮች ጾሙን ለማፍረስ አሳማኝ ሊባል የሚችል ምክንያት ማቅረብ ይችሉ ነበር፤ ግን አላደረጉትም፡፡ በየዘመናቱ በተከሰተው ድርቅ ጊዜም በዐቢይ ጾም ከብቶቻቸውን አርደው ላለመብላት ብለው ታምነው በረሃብ የሞቱትን ኢትዮጵያውያን፣ ተራብን ብለው የቤተ መቅደሱን የመገበሪያ ስንዴ ያልነኩ አባቶቻችን ጉዳይም ውል አለኝ፡፡ የልጅ ልጆቻቸው ግን “ለእግዚአብሔር ክብር እያልን ሥርዓት እንጥሳለን!” ምን አገናኘው እነርሱ የጾሙት ከምግብ የሚል ይኖራል፡፡ ሆድ ከምግብ ሲጾም እጅ ከጭብጨባ፣ አንደበት ከእልልታ መከልከሉስ አብሮ የተሠራ ሥርዓት አልነበረም?

እግዚአብሔር ካልጮኹ የማይሰማ፣ ካላደመቁ የማያይ አምላክ አይደለም፡፡ ከመላእክት ወገን እንኳን በአርምሞ /በዝምታ/ የሚያመሰግኑት አሉ፡፡ የእኛም ነፍስ ለማመስገን የግድ አንደበትና እጅ እንዲያግዟት አትሻም፡፡ ከኦሪት መጽሐፍ አንድ ታሪክ እናንሣ ሙሴ ሕዝበ እስራኤልን ይዞ ከባሕረ ኤርትራ ሲደርስ ከኋላ የፈርኦን ሠራዊት መጣባቸው፡፡ ሕዝቡ ሙሴ ላይ ጮኸበት፡፡ ነቢዩ ግን “እግዚአብሔር ዛሬ የሚያደርጋትን ማዳን እዩ!” ብሎ ሕዝቡን አረጋጋ፡፡ በዚህ ጊዜ እግዚአብሔር ሙሴን፡- “ለምን ትጮኽብኛለህ” አለው፡፡ የሚያስደንቀው ነገር ሙሴ እንኳን እርሱ ሊጮኽ የሚጮኹትንም ሰዎች ያረጋጋው እርሱ ነበር፡፡ እግዚአብሔርን ለምን ትጮኽብኛለህ ያሰኘው የሙሴ የልቡ ጩኸት ነበር፡፡ እግዚአብሔር ያለ ጩኸት ያለ እልልታ ያለ ጭብጨባ የሚሰማ አምላክ ነው፡፡ መናገር የተሳናቸውን ሰዎችም ጸሎት ከሁሉ ይልቅ ያዳምጣል፡፡ ለዚህ ነው ቤተ ክርስቲያን በታላቁ ጾም በእርጋታና በጸጥታ ከፈጣሪ እንድንገናኝ ሥርዓት የሠራችው፡፡ ወቅቱም ራስን በእርጋታ የመመልከቻ፣ የጽማዌ፣ የተዘክሮ /meditation/ ጊዜ እንጂ የግርግርታ ጊዜ አይደለም፡፡ ስለ ጌታችን ጭምትነት የተጻፈው “አይጮኽም አይከራከርም፤ በአደባባይ ድምጹን የሚሰማ የለም፤ የተቀጠቀጠ ሸንበቆን አይሰብርም፤ የሚጤስ የጥዋፍን ክርም አያጠፋም” ተብሎ ነው፤ በገዳመ ቆሮንቶስም በእርጋታና በጸሎት እንጂ በጩኸት እንደቆየ አልተጻፈም፡፡ በዓመት ለሁለት ወራት ብቻ እንኳን መረጋጋት የከበደው ሰው መንፈሳዊነቱ ምኑ ላይ ነው?

 /ምንጭ፦ሐመር ፣18ኛ ዓመት፣ ቁጥር 12 ፣ መጋቢት 2003ዓ.ም/

ኪዳነ ምህረት እናቴ

ሐይመተ አብርሃም